DTV eBook - Mượn Sách Truyện Tiểu Thuyết Văn Học Miễn Phí Tải PRC/PDF/EPUB/AZW

Tóm tắt & Review (Đánh Giá) tiểu thuyết Họ Chiến Đấu Vì Tổ Quốc của tác giả Mikhail Sholokhov & Nguyễn Duy Bình (dịch).

Tóm tắt nội dung

Tiểu thuyết Họ Chiến Đấu Vì Tổ Quốc lấy bối cảnh mùa hè năm 1942, khi quân đội Liên Xô phải rút lui trước sức ép của quân Đức Quốc xã trên chiến trường sông Don. Đây là thời điểm vô cùng khốc liệt của cuộc Chiến tranh Vệ quốc, khi đất nước Xô Viết đang trải qua những thử thách khắc nghiệt nhất.

Tác phẩm xoay quanh Trung đoàn 38, nơi tập hợp những người lính xuất thân từ nhiều tầng lớp khác nhau trong xã hội: kỹ sư canh nông Streltsov, thợ mỏ Lopakhin, thợ lái máy liên hợp Zvyagintsev... Họ vốn là những con người bình thường nhưng đã trở thành những chiến sĩ kiên cường, chiến đấu không chỉ bằng vũ khí mà còn bằng ý chí, lòng yêu nước và niềm tin vào chiến thắng.

Trong hành trình rút lui đầy gian khổ, họ phải đối mặt với cái đói, cái mệt, sự mất mát và cả những trận đánh khốc liệt. Tuy nhiên, dù phải tạm thời nhường bước trước quân thù, họ không hề mất đi khí phách. Họ vẫn chiến đấu đến cùng, với tâm thế sẵn sàng hy sinh để bảo vệ đất nước. Tiểu thuyết kết thúc khi trung đoàn vượt sông Don với quân số chỉ còn 27 người, nhưng ý chí chiến đấu của họ vẫn không hề suy giảm.

Đánh giá & Cảm nhận

1. Giá trị lịch sử & hiện thực tàn khốc của chiến tranh

Mikhail Sholokhov đã tái hiện một trong những giai đoạn bi thương nhưng hào hùng nhất của Liên Xô trong Thế chiến II. Không giống những tác phẩm ca ngợi chiến thắng vang dội, Họ Chiến Đấu Vì Tổ Quốc phản ánh chân thực những khó khăn, mất mát và cả những đau thương mà người lính phải trải qua.

2. Nhân vật bình dị nhưng kiên cường

Điểm đặc sắc của tiểu thuyết là xây dựng hình tượng người lính Soviet vừa anh hùng, vừa rất đời thường. Họ có những phút giây mệt mỏi, có lúc yếu lòng, nhưng cũng đầy khí phách và lòng căm thù quân thù mãnh liệt. Những nhân vật như Zvyagintsev, Streltsov, Lopakhin đều mang trong mình phẩm chất của những người con Nga kiên cường, sẵn sàng hy sinh vì đất nước.

3. Sự kết hợp giữa bi thương và chất hài hước

Mặc dù khắc họa chiến tranh với tất cả sự tàn khốc của nó, Sholokhov vẫn khéo léo đan xen chất hài hước và tiếng cười vào tác phẩm. Những câu bông đùa giữa các chiến sĩ, những tình huống trớ trêu nhưng đầy nhân văn làm cho câu chuyện không chỉ là nỗi đau mà còn chứa đựng niềm hy vọng và sức sống.

Kết luận

Họ Chiến Đấu Vì Tổ Quốc không chỉ là một bản anh hùng ca về lòng yêu nước và tinh thần kiên cường, mà còn là một tác phẩm sâu sắc về số phận con người trong chiến tranh. Cuốn sách mang đến sự thật khắc nghiệt, nhưng cũng gieo vào lòng người đọc niềm tin mạnh mẽ: một dân tộc khi ý thức được giá trị của độc lập, tự do thì không một kẻ thù nào có thể khuất phục họ.

⭐ Đánh giá: 9/10 – Một tác phẩm kinh điển về chiến tranh, dành cho những ai yêu thích văn học hiện thực và lịch sử.

***

Họ chiến đấu vì Tổ quốc của Mikhail Sholokhov từ khi xuất hiện trên báo Sự thật và Sao đỏ đến nay đã tròn bốn chục năm. Đó là những sự kiện mùa hè năm 1942 trên bờ sông Don - một mùa hè bi đát của quân đội Soviet trên đường rút lui bảo toàn lực lượng.

Có người gọi Họ chiến đấu vì Tổ quốc là lời xác nhận của nhà văn về một trong những thời điểm gay go nhất của cả cuộc chiến tranh, nếu không nói là của toàn bộ lịch sử đất nước Soviet. Lời xác nhận ấy chính xác tới mức không mấy ai tin rằng tác giả đã viết những chương tiểu thuyết này ngay trong những ngày khói lửa và cho công bố kịp thời vào những năm 1943-1944. Sholokhov đã viết giữa lúc tất cả báo chí trên thế giới - cả kẻ thù lẫn đồng minh - đều ráo riết đưa những tin về bước tiến quân thắng lợi của Hitler: nào là quân đội Đức đã tới Kavkaz, sắp ra tới bờ sông Volga.... nào là các đơn vị quân đội Đức đã hẹn gặp nhau tại Moskva... Chính lúc ấy Sholokhov lại nói qua miệng người lính: “Rồi chúng ta sẽ bước những bước nặng.... nặng đến mức đất dưới chân bọn Đức phải rung lên”. Bởi vậy, Họ chiến đấu vì Tổ quốc không những chỉ là sự thật về chiến tranh mà còn là niềm tin của người lính - niềm tin với chí căm thù đã giúp họ trụ nổi cái cao điểm không tên trên bờ sông Don.

Làm phóng viên của báo Sự thật, Sholokhov đi rất nhiều, nhưng chủ yếu vẫn là miền sông Don, quê hương ông. Ông quan sát những con người ông đã gặp trong tòa soạn các báo quân đội, gặp bên những đống lửa ven đường hay gặp ngay trong các chiến hào. Ông chứng kiến bao cảnh ngộ và số phận, lắng nghe những câu chuyện tâm tình, nên chỉ một thời gian ngắn hình tượng khái quát về người chiến sĩ Soviet trong những giờ phút gian nan nhất đã trở thành nhân vật cho cuốn tiểu thuyết Họ chiến đấu vì Tổ quốc của ông.

Trong những ngày cay đắng của năm 1941. ông đã viết Trên dòng sông Don, Ở phía Nam và nhiều bài ký khác gửi cho báo Sự thật, sau đó là Khoa học căm thù (1942) mà N. Tikhonov gọi là “Một truyện ngắn được đọc trong toàn quân”. Đó là câu chuyện thực của một chiến sĩ mặt trận từ một số phận cá nhân, riêng lẻ tác giả đã phân tích rồi khái quát lên thành một bài học đạo đức, nâng lên tầm suy tưởng cao đẹp về con người Nga kiên cường, dũng cảm. Câu chuyện đã làm xúc động tất cả những ai có lương tri trên trái đất...

Từ Khoa học căm thù đến Họ chiến đấu vì Tổ quốc là cả một quá trình phân tích và tổng hợp để tìm ra cội nguồn của niềm tin và thắng lợi. “Vụt một cái Zvyagintsev lao lên khỏi công sự, cả cái thân hình hộ pháp của anh bỗng trở nên nhẹ tênh, hầu như không có trọng lượng nữa, anh chộp lấy khẩu súng, lặng lẽ lao thẳng về phía trước, nghiến chặt hai hàm răng, gườm gườm cặp mắt không rời tên lính Đức gần nhất, cảm thấy toàn bộ trọng lượng khẩu súng lập tức dồn lên cả đầu lưỡi lê”. Đó là sức mạnh của căm thù. Chí căm thù của người lính Soviet chính là tình yêu cuộc sống của một dân tộc đang gánh chịu biết bao thảm họa, nó gắn liền với lòng dũng cảm, tinh thần yêu nước và lòng tự hào. Chí căm thù ở đây bao hàm tất cả những gì là tình người. Tuy nhiên, trong Họ chiến đấu vì Tổ quốc đời lính, được mô tả trong mối quan hệ hài hòa: nếp sinh hoạt và chất anh hùng ca, đau thương và hy vọng, bi chen lẫn với hài. Họ vốn không phải là lính, trước khi làm lính, họ làm đủ mọi nghề: Kỹ sư canh nông Streltsov, thợ mỏ Lopakhin, thợ lái máy liên hợp Zvyagintsev... và trước khi làm lính số phận của họ chẳng ai giống ai.

Ở họ, Sholokhov chủ ý khai thác một cái chung: tâm hồn dân tộc.

Đi trên cánh đồng lúa cháy sém, Zvyagintsev ngắt một nhánh lúa sống sót, đưa lên tận mắt nhìn: “Anh bạn yêu quý ơi, anh bị thiêu cháy đến thế này rồi à? Anh sực mùi khói hệt như một tên Tsigane... Cái bọn Đức khốn kiếp tim gan hóa đá đã làm cho bạn đến nông nỗi này ư?” Và anh vò nhánh lúa trong lòng bàn tay, phủi sạch trấu “rồi dốc vào mồm, cẩn thận không để rơi lấy một hạt nhỏ”. Đó chính là cái tâm hồn Nga cần mẫn, yêu lao động và biết quý trọng những gì do lao động làm ra.

Vậy mà họ đã bị đẩy lùi tới tận bờ sông Don, bỏ lại phía sau biết bao ruộng đồng làng mạc. Trên con đường rút lui ngậm ngùi và hổ thẹn về phía đông, trong đó có cả trung đoàn 38. “Một trăm mười bảy người cả chiến sĩ và cán bộ, đó là tất cả quân số còn lại của cái trung đoàn bị đánh tả tơi trong những trận chiến đấu vừa qua” và chỉ huy trung đoàn lúc này là một đại úy, vậy mà vẫn “có một cái gì đó uy nghiêm và cảm động trong bước hành quân chậm chạp... trong bước chân đều đều của những con người bị kiệt sức vì chiến đấu, vì nóng bức, vì những đêm mất ngủ, vì những chặng đường dài, mà vẫn phải sẵn sàng triển khai đội hình và chiến đấu trong bất kỳ tình huống nào”.

Rút lui, đó là sự thật, có điều là họ không rút lui như những kẻ chạy trốn, vừa lùi vừa đánh trả, tức là lúc nào họ cũng ở tư thế mặt giáp mặt với quân thù. Và tâm trạng người lính khi rút lui: “Nhìn trung đoàn rút lui với những gương mặt quen thuộc gầy rộc và đen xạm đi”, Nikolai Streltsov vội quay đi, “một tiếng nấc ngắn ngủi bất ngờ chặn lấy họng như cơn co thắt” và anh cúi đầu dấu đi những giọt nước mắt căm hờn.

Chí căm thù không chỉ được hun đúc trong tâm hồn người lính mà còn thấm sâu trong lòng mọi người dân. Một bà cụ cũng có con ở ngoài mặt trận đã hét vào mặt Lopakhin khi anh dại dột nói rằng bà chẳng dính dáng gì đến cái huy chương đeo trên ngực anh: “Này con chim ưng non của tôi này, có dính dáng tuốt cả đấy. Tôi nai lưng ra làm việc quần quật cho đến già, đóng thuế đầy đủ, giúp đỡ chính quyền, phải đâu là để bây giờ cho các anh chạy trốn, như một lũ điên...”.

Phải rút lui giữa lúc bọn Đức đã áp sát ngay sau lưng, cái trung đoàn tan tác, mệt mỏi, nhưng vẫn giữ được lá quân kỳ ấy lại náo nức, vui hẳn lên khi được lệnh trụ lại để bảo vệ điểm vượt sông. Phải chăng đó là cái lãng mạn của chiến tranh?

Cái khúc bi hùng của Sholokhov bắt nguồn từ đây, từ cái chốt cao điểm không tên này và kết thúc khi Trung đoàn 38 rút nốt sang bên kia sông Don với quân số vẻn vẹn là 27 người dưới sự chỉ huy của chuẩn úy Poprishchenko.

Trong Họ chiến đấu vì Tổ quốc, trong cảnh gian khổ của chiến trường, với cái đau nội tâm và cái đói mệt thể xác, người lính của Sholokhov vẫn cười. Không thể không cười trước cái cảnh một chiến sĩ - Kopytovsky - chiến đấu rất dũng cảm nhưng lại không biết bơi. Khi dúm người ít ỏi của trung đoàn phải lợi dụng đêm tối rút nốt sang bên kia sông, người hùng không biết bơi cứ băn khoăn trước cái chết vô tích sự, không tránh khỏi của mình. Anh tin rằng mình sẽ chết chìm nên hứa với bạn là sẽ tặng lại bộ đồ cạo râu quý giá của mình, nhưng khi nhìn thấy cái bè anh ta bèn cười xòa và tự rủa về cái tính nhẹ dạ: “Không, anh bạn thân mến ơi, bây giờ thì chính bản thân mình lại cần đến nó! Bây giờ thì mình lại sống rồi! Nhìn thấy bờ cứ như là được mẹ đẻ ra lần thứ hai vậy!” Khi an táng người cán bộ chỉ huy trung đoàn, nhân vật của ông vẫn nói đùa: “Này, thế là chúng mình đào xong cho trung úy cái đoạn chiến hào cuối cùng”.

Tiếng cười không thành tiếng biểu hiện sức mạnh và tinh thần khỏe khoắn của một dân tộc, đó là cái chất hài của Sholokhov. Cái bông phèng dân dã được chắt lọc qua ngòi bút nhà văn làm cho người đọc thấy rõ rằng đây là tiếng cười của niềm tin chiến thắng. Khi mô tả một chiến sĩ vóc người cũng vừa phải thôi nhưng lại phải “bắt bồ” với một chị nông trang viên đồ sộ như một bức tượng dài, Sholokhov đã dùng những hình ảnh dân dã đắt vô giá: “- Bác không biết rận bé cắn càng đau sao?” Chính vì cái vị hài này mà ngay trong những ngày ảm đạm cuốn sách vẫn được các sĩ quan và binh lính chuyền tay nhau, và được các chính ủy và cán bộ tuyên truyền sử dụng như “cẩm nang” trong chiến tranh vốn rất ít cái đáng cười, mà con người lại cần tiếng cười hơn tiếng khóc. Nhưng tiếng cười của Sholokhov là tiếng cười thấm qua lòng căm thù, thấm vào cái bi, vang lên trong những trận đánh đẫm máu, đượm trong những suy tư chín chắn của các chiến sĩ về cuộc sống, về cái chết và về số phận dân tộc.

oOo

“Họ chiến đấu vì Tổ quốc” là cuốn tiểu thuyết thứ ba sau “Sông Don êm đềm” và “Đất vỡ hoang”, năm 1963 đã được tác giả sửa lại và cho in vào tuyển tập, nhưng cho đến hôm nay vẫn còn nằm trong ý đồ tiểu thuyết bộ ba của ông. Nếu quyển đầu Họ chiến đấu vì Tổ quốc là những ngày rút lui cay đắng trên các thảo nguyên sông Don, quyển hai là Stalingrad anh hùng, thì quyển ba biết đâu đấy chúng ta chả gặp những nhân vật này trên đất Ukraine giải phóng, thậm chí là là Berlin. Mặc dù cuốn sách cho đến nay vẫn mang cái phụ đề là “những chương tiểu thuyết” nhưng nó vẫn sống trong lòng nhân dân Liên Xô, vẫn vượt qua biên giới quốc gia đến với các dân tộc khác trên thế giới. Và cái gọi là “dở dang” không hề cản trở các nhà điện ảnh nổi tiếng như S. Bondarchuk và V. Shukshin... dựng thành phim.

oOo

Lần đầu tiên trong lịch sử nghệ thuật thế giới người lao động và người lính được mô tả với tất cả những mặt phong phú của nó, thông qua các hình tượng và tính cách với cuộc sống tâm lý và đạo đức đầy đủ đến mức làm cho một loạt nhân vật của Sholokhov trở thành bất tử. Ở ông tính kế thừa của văn học Nga được kết hợp với những thành tựu của nền tiểu thuyết hiện thực cuối thế kỷ 19 và đầu thế kỷ 20 để tìm ra những mối quan hệ mới giữa tinh thần và vật chất, giữa con người và thiên nhiên, trong đó con người, xã hội và thiên nhiên tất cả đều là những biểu hiện của dòng sáng tạo vô tận của cuộc sống.

Công lao to lớn của M. Sholokhov với nền văn học Soviet, nền nghệ thuật xã hội chủ nghĩa và cả nền nghệ thuật thế giới đã được ghi nhận bằng giải thưởng Nobel năm 1965.

Trong buổi lễ trao lặng giải thưởng, ông nói: “Phải nói một cách trung thực với người đọc, phải nói sự thật với mọi người - cái sự thật hiện thời còn cay nghiệt, nhưng bao giờ cũng đồng cảm, củng cố trong trái tim con người niềm tin vào tương lai, vào sức mạnh của mình có thể xây dựng được tương lai đó... Nghệ thuật có sức mạnh mãnh liệt tác động vào khối óc, trái tim con người. Tôi nghĩ rằng, ai hướng sức mạnh đó vào việc xây dựng cái đẹp trong lòng người, kẻ đó có quyền tự xưng là nghệ sĩ. Còn về chủ nghĩa hiện thực, cái vốn mang trong mình lý tưởng đổi mới cuộc sống, cải tạo cuộc sống vì lợi ích của con người. Tôi nói đây, tất nhiên là về chủ nghĩa hiện thực mà lúc này chúng ta đang gọi là xã hội chủ nghĩa. Nét độc đáo của nó ở chỗ nó thể hiện thế giới quan không chấp nhận cả tính trực quan lẫn thái độ thoát ly thực tiễn, kêu gọi đấu tranh cho sự tiến bộ của nhân loại, chỉ ra khả năng đạt tới những mục tiêu thiết thân với hàng triệu con người, chỉ cho họ con đường đấu tranh”.

Với lý tưởng phục vụ nhân dân mình, ông tuyên bố: “Tôi đã thấy và hiện vẫn thấy rõ nhiệm vụ của mình với tư cách là một nhà văn là làm thế nào để tất cả những gì tôi đã viết và đang viết đều phục vụ nhân dân - người lao động, nhân dân - người xây dựng, nhân dân - người anh hùng, một dân tộc không tấn công ai, nhưng bao giờ cũng có đủ phẩm chất bảo vệ cái mà nó đã sáng tạo ra, bảo vệ tự do và danh dự của mình, bảo vệ quyền xây dựng một tương lai theo cách chọn của mình.

Tôi muốn sách tôi giúp con người trở nên tốt đẹp hơn, với tâm hồn trong sáng hơn...”.

Đọc Họ chiến đấu vì Tổ quốc không ai còn nghi ngờ rằng một dân tộc khi đã ý thức “Không có gì quý hơn độc lập, tự do” thì không một kẻ thù nào đánh thắng nổi.

Hà Nội, ngày 9 tháng 5 năm 1983

ANH TRÚC

Mời các bạn tải đọc sách Họ Chiến Đấu Vì Tổ Quốc của tác giả Mikhail Sholokhov & Nguyễn Duy Bình (dịch).

Mọi người cũng tìm kiếm