Tác giả đầu tiên John Bunyan là một người theo đạo Thanh giáo, các sáng tác của ông bắt đầu từ những bài thuyết giáo và kết thúc với tiểu thuyết. Tác phẩm ngụ ngôn trứ danh của ông, câu chuyện về chàng trai Christian, mở đầu với câu văn đơn giản khúc chiết nhưng có một sức lôi kéo cuốn hút khiến người ta ám ảnh bằng âm điệu tuyệt vời. “Khi tôi bước qua vùng tăm tối của thế giới này, tôi đã tình cờ tìm thấy một nơi, nơi ấy là một cái Hố; Và tôi đặt mình xuống nơi ấy nằm ngủ; Và rồi khi tôi ngủ, tôi đã mơ một Giấc mơ.”
Cái “Hố” chính là nhà tù, Bunyan sáng tác phần lớn tác phẩm trong nhà lao của hạt Bedford, ông bị bắt vì xung đột tôn giáo trong cuộc “Đại Khủng Bố” những năm 1660 -1690. Ông đồng cảnh ngộ với nhà văn Cervantes, đã nảy ra ý tưởng cho tác phẩm Don Quixote khi bị giam cầm tại La Mancha. Giống như rất nhiều tác phẩm khác theo sau danh sách này, Hành hương có sự kết hợp giữa hiện thực và hư cấu. Không chỉ là sự ghi chép giấc mơ của Bunyan, công cụ thường thấy của tiểu thuyết, tác phẩm cũng là một câu chuyện nguyên mẫu – một cuộc truy tìm đầy nguy hiểm. Cuộc hành hương của Christian đưa chàng qua Vũng Lầy Thất Vọng, Hội Chợ Phù Hoa và Những Dãy Núi Khoái Trá trong chuỗi các cuộc phiêu lưu khiến độc giả không thể ngừng lật từng trang sách. Với những bạn đồng hành tốt bụng, Trung Thành và Hi Vọng, chàng đã chiến thắng rất nhiều kẻ thù trước khi đặt chân tới Thành Phố Thiên Đường, với câu văn vẫn còn vang mãi trong các tác phẩm văn học truyền miệng Anh: “Thế là chàng đã vượt qua, và tất thảy tiếng kèn chiến thắng đang vang lên ở bờ bên kia.”
Dưới thuật ngữ Hollywood, cuốn tiểu thuyết có một “đường cung” hoàn hảo, cùng với một “dàn” nhân vật khó mà quên được, từ Ngài Thông Tuệ đến Chúa Ghét-Lẽ-Phải, Ngài Đứng-Thật-Nhanh và Ngài Dũng-Cảm-Vì-Sự-Thật.
Sâu sắc hơn, với tư cách một truyện ngụ ngôn về sự áp chế của nhà nước, cuốn sách đã được sử gia EP Thompson miêu tả là một trong “những văn bản nền tảng cho phong trào công nhân Anh.” Một chất đặc Anh của tác phẩm chính là sự hài hước mạnh mẽ và hấp dẫn đủ sức kết dính thông điệp của tác phẩm với biết bao thế hệ độc giả.
Hành hương là cuốn tiểu thuyết cổ điển Anh cơ bản, cuốn sách chưa bao giờ ngừng được in thêm, từ lần xuất bản đầu tiên cho đến ngày hôm nay, với số lượng bản in không tưởng. Chưa có tác phẩm văn học Anh nào, trừ Kinh thánh, có thể sánh với kiệt tác của Bunyan về lượng người đọc, cũng như ảnh hưởng của nó tới các nhà văn, bao gồm cả William Thackeray, Charlotte Bronte, Mark Twain, CS Lewis, John Steinbeck hay thậm chí Enid Blyton.
Huckleberry Finn đã nói thay rất nhiều độc giả khi hồi tưởng lại nền giáo dục Mississippi: “Cũng có một vài cuốn sách… Một trong số đó là ‘Hành hương’, kể về chàng trai rời gia đình mà không rõ nguyên do. Tôi đã đọc nó không biết bao nhiêu lần. Giọng văn rất thú vị, nhưng không kém gai góc.”
Câu chuyện về người đàn ông đi tìm chân lý là chủ đề của rất nhiều dạng tiểu thuyết, từ Portnoy’s Complaint (Lời khiếu nại của Portnoy) đến Tinker Tailor Soldier Spy (Trò chơi gián điệp). Giống như nhiều tác giả nằm trong danh sách này, Bunyan có một cái tai tuyệt vời có thể lắng nghe giai điệu của khẩu ngữ thông tục, và các nhân vật phúng dụ của ông trở nên sống động thông qua đối thoại song chưa bao giờ làm mất đi tính tự sự của truyện. Nội dung là một chuyện. Sự đơn giản nhưng rõ ràng và vẻ đẹp của văn xuôi Bunyan lại là chuyện khác. Bện vào nhau, văn phong và cốt truyện đã kết hợp để tạo nên một tác phẩm văn học cổ điển Anh sống mãi với thời gian.
Hành hương được xuất bản lần đầu tiên ở Holborn, London bởi Nathaniel Ponder, một người không theo đạo, vào đầu năm 1678 dài 191 trang. Nó đã lập tức thành công. Bản tiếp theo xuất hiện ngay khi chưa kết thúc năm đó, thêm nhiều đoạn bổ sung, lần tái bản thứ ba là vào năm 1679, và thêm rất nhiều bản sau này trước khi Bunyan mất vào tháng Tám năm 1688. Phần Hai của tác phẩm được xuất bản năm 1684, với lần tái bản ngay sau đó vào năm 1686. Cho đến nay, bản tiếng Anh của cuốn sách dài 108.260 chữ. Cuốn sách chưa bao giờ ngừng tái bản, và đã được dịch sang trên 200 thứ tiếng khác nhau.
Tiểu thuyết được đề cử giải thưởng Man Booker năm 2012, The Unlikely Pilgrimage of Harold Fry (Chuyến hành hương không chắc chắn của Harold Fry) của Rachael Royce là bản làm lại thời hiện đại của Hành hương, với hình ảnh vị anh hùng thường dân Harold Fry đi bộ khắp nước Anh trên đôi giày đi thuyền để đến bên người bạn hấp hối.
MP - bookaholic.vn
