Bộ sách mà bạn đọc đang cầm trên tay là kết quả của dự án nghiên cứu mang tên Đi tìm Đạo Kinh doanh của Việt Nam và Thế giới do Tổ hợp Giáo dục PACE thực hiện trong suốt 14 tháng vừa qua.
Chúng tôi đặt tên cho bộ sách này là Đạo Kinh doanh Việt Nam và Thế giới với mong muốn được chia sẻ cùng bạn đọc, đặc biệt là bạn đọc doanh nhân và bạn đọc quan tâm đến kinh doanh, những kiến giải về hàng loạt các câu hỏi như: “Kinh doanh là gì?”, “Doanh nhân là ai?”, “Đâu là ‘đạo’ của nghề kinh doanh?” và “Tại sao kinh doanh là một nghề cao quý và xứng đáng được xã hội tôn vinh?”...
Đội ngũ chuyên gia của PACE cùng các cộng sự đã nghiên cứu cuộc đời và sự nghiệp của 25 doanh nhân huyền thoại, đến từ 25 tập đoàn kinh doanh dẫn đầu trong những bảng xếp hạng doanh nghiệp trên toàn thế giới, nhằm tìm kiếm “cái đạo”, cái triết lý cốt lõi trong kinh doanh của họ. Mục đích là để lý giải xem vì sao họ là những người kiếm tiền nhanh nhất, kiếm tiền nhiều nhất và kiếm tiền bền vững nhất thế giới, đồng thời họ lại được xã hội đặc biệt kính trọng?
Phân tích từng chặng đường, từng mốc sự nghiệp, từng bước thăng trầm... của những huyền thoại doanh nhân này, chúng tôi đã đúc kết được những nét chung nhất, nói chính xác hơn, là những yếu tố khiến họ trở nên vĩ đại, trở thành những doanh nhân huyền thoại. Đó là sự khao khát, là niềm đam mê một cách mãnh liệt để sáng tạo, để đem đến thật nhiều giá trị mới cho cuộc sống và cho xã hội. Họ đã thực hiện được điều đó bằng việc cống hiến cả cuộc đời mình lẫn việc truyền đạt, dẫn đường cho hậu thế.
Trong lời đầu này của bộ sách, chúng tôi cũng muốn kể lại với quý vị một vài câu chuyện và một vài so sánh mà PACE luôn tự hào khi tìm thấy nó trong hành trình Khát vọng Doanh trí của mình trong suốt những năm vừa qua: Bà chủ một tiệm tạp hóa suốt ngày không vui vì buôn bán ế ẩm. Nhưng sau những ngày tháng nhìn vào “mắt” khách hàng, bà chợt nghĩ: “Sao tôi không là người giải quyết vấn đề nhu yếu phẩm cho cả xóm?”. Và mọi chuyện thay đổi. Từ đó, nhiều gia đình chưa khá giả trong khu phố có thể mua một, hai gói mì tôm (mà không cần phải mua cả thùng mì), một tép bột ngọt (mà không cần phải mua cả gói bột ngọt). Bà có thể mở cửa lúc mờ sáng hay nửa đêm, khi chẳng còn nơi nào bán hàng nữa để đáp ứng nhu cầu “hết chanh đột xuất” hoặc “nhà không còn nước mắm”. Hay hơn nữa, mọi người chỉ “xẹt” một hai bước chân là có ngay những vật phẩm cần thiết nhất cho gia đình. Lại thêm chuyện giá cả của bà so với chợ và siêu thị cũng chẳng chênh lệch là bao. Ai cũng đoán ra kết quả: cửa tiệm suốt ngày người ra kẻ vào, bà thì bán hàng luôn tay và cười nói luôn miệng. Không chỉ tiền lãi thu được tăng cao, mà bà còn có “lợi nhuận” lớn nhất là sự quý mến của mọi người dành cho một người biết kinh doanh như bà.
Câu chuyện thứ hai về một cơ sở sản xuất tủ sắt. Người ta thường mua tủ của cơ sở này về để đựng hồ sơ. Một cơ sở bé xíu rất đỗi bình thường thì liệu có mang trong người “sứ mệnh xã hội”? Trong một thời gian dài, cơ sở hoạt động cầm chừng, cho đến một ngày ông chủ của nó thay đổi cách nghĩ: tôi không “bán tủ sắt” nữa, mà sẽ “bán giải pháp lưu trữ hồ sơ văn phòng”. Từ đó, ông và đồng sự tiến hành nghiên cứu để tạo ra những cái tủ sao cho có thể chống được mối, mọt, chống thấm, ngăn tủ này thì có khóa kiên cố để đựng hồ sơ quan trọng, ngăn tủ khác thì không cần khóa để dễ kéo ra kéo vào... Ông cũng chịu khó đi đến các văn phòng để nghiên cứu màu sơn, thay đổi kích cỡ, kiểu dáng... Thế là sản phẩm của ông còn thêm tính năng làm đẹp cho cả văn phòng của các công ty. Chỉ sau một thời gian ngắn, cơ sở của ông đã lột xác và phát triển rất nhanh.
Như vậy, doanh nghiệp lớn hay nhỏ tùy thuộc vào vấn đề xã hội mà họ giải quyết được. Bà chủ tạp hóa của khu phố nọ cùng Sam Walton (ông chủ tập đoàn bán lẻ lớn nhất thế giới Wal-Mart) đều giải quyết vấn đề mua sắm của xã hội thông qua việc mở cửa hàng bán lẻ. Họ chỉ khác nhau về phạm vi: xã hội của bà chủ tiệm tạp hóa là một khu phố, còn xã hội của Sam mang tầm cỡ thế giới.
Điều xã hội quan tâm không phải là doanh nghiệp đó kiếm được bao nhiêu mà là họ đã mang lại gì cho cộng đồng. Chẳng hạn, trong khi tỉ phú Nhật, Toyoda (“cha đẻ” của Toyota), với tinh thần ái quốc được người Nhật xem như anh hùng dân tộc thì tỉ phú Nga, Khodorkovsky (ông chủ của Yukos), ông ta là ai trong mắt dân Nga thì chỉ người Nga mới thấu rõ. Sự khác nhau này có lẽ do cách thức kiếm tiền của họ.
Nghề kinh doanh, xưa nay vẫn thường bị hiểu chỉ như là nghề “kiếm tiền”. Nhưng thực chất, không hề có nghề kiếm tiền, bởi nghề nào thì cũng kiếm tiền cả. Chẳng hạn, luật sư kiếm tiền bằng việc hành nghề luật, bác sĩ kiếm tiền bằng cách chữa bệnh cứu người... Và doanh nhân, người hành nghề kinh doanh, cũng kiếm tiền bằng cách lãnh đạo một doanh nghiệp và thông qua doanh nghiệp đó để giải quyết vấn đề hay đáp ứng nhu cầu nào đó của xã hội. Nhưng điều khác biệt của nghề kinh doanh là trong quá trình hành nghề của mình doanh nhân không hành động một cách đơn lẻ mà biết kiến tạo ra các chuỗi giá trị. Cụ thể hơn, họ nắm lấy một doanh nghiệp và tập hợp bên mình nhiều thành viên để cùng cộng hưởng lại nhằm hình thành một sức mạnh tổng lực, từ đó tạo ra nhiều giá trị hơn cho xã hội. Đó cũng chính là lý do mà nghề kinh doanh thường kiếm được nhiều tiền hơn so với những nghề khác và vẫn được cộng đồng xã hội ủng hộ.
Nghiên cứu 25 huyền thoại doanh nhân thế giới cho thấy, dù có quá nhiều sự khác biệt nhưng họ đều có chung một tư tưởng chủ đạo: “Kinh doanh là phụng sự xã hội”. Hay nói một cách đầy đủ hơn, “Kinh doanh là kiếm tiền bằng cách phụng sự xã hội, bằng cách dùng sản phẩm hay dịch vụ như là phương tiện để giải quyết những vấn đề của xã hội và làm cho cuộc sống trở nên tốt đẹp hơn”.
Cái “đạo” kinh doanh này đã được họ quán triệt ngay từ buổi đầu khởi nghiệp đầy gian khó cho tới lúc thành công. Và sự thật này cũng chính là lý do giúp họ kiếm tiền nhanh nhất, nhiều nhất, bền nhất, còn bản thân họ thì được xã hội tôn vinh, nể trọng, và rồi họ đi vào lịch sử kinh doanh thế giới như những huyền thoại, doanh nghiệp của họ cũng vĩ đại và trường tồn. Như vậy, với một tâm thế luôn hướng về cộng đồng, luôn khát khao làm cho xã hội quanh mình (có thể nhỏ gọn trong một ngôi làng hoặc rộng lớn bằng cả một hệ mặt trời) tốt đẹp hơn, chính họ, những doanh nhân (dù lớn hay nhỏ, dù “Tây” hay “Ta”, dù “cổ” hay “kim”) luôn được xã hội tôn vinh không phải vì số của cải khổng lồ họ kiếm được, mà vì những đóng góp vô giá của họ vào sự đổi thay của thế giới này.
Song song với những doanh nhân lẫy lừng của thế giới, điều khác biệt ở bộ sách này là chúng tôi đã khởi sự hành trình tìm kiếm những “huyền thoại doanh nhân Việt Nam” để, như một cố gắng, “định vị” xem ông cha ta ngày xưa đã khởi sự kinh doanh như thế nào. Và thật bất ngờ, trong lịch sử Việt Nam đã từng có những Lương Văn Can, Bạch Thái Bưởi, Nguyễn Sơn Hà, Trịnh Văn Bô... với những tư tưởng kinh doanh có thể gây ngạc nhiên cho đến tận bây giờ.
Nhìn “Tây” sẽ thấy “Đông”, soi “cổ” mà ngẫm tới “kim”, đó là điều mà chúng tôi, những người thực hiện bộ sách, mong muốn được chia sẻ. Bộ sách này cũng là một câu chuyện, một phác thảo cho bức tranh toàn cảnh sinh động và đầy màu sắc về doanh nhân thế giới - những doanh nhân làm thay đổi thế giới, và về một thế hệ doanh nhân tiền bối của Việt Nam cách đây gần một trăm năm lịch sử - một thế hệ doanh nhân mà đến ngày nay chúng ta vẫn có thể tự hào. Từ đó, những nỗ lực này sẽ góp phần hình thành văn hóa doanh nhân Việt, một bộ phận quan trọng trong văn hóa Việt Nam.
Chúng tôi xin được gửi lời tri ân trân trọng nhất đến những đồng nghiệp đã hỗ trợ tinh thần cho chúng tôi, đến các cá nhân và đơn vị đã sẵn lòng hỗ trợ thông tin, tư liệu trong quá trình nghiên cứu. Đặc biệt, chúng tôi muốn gửi lời cám ơn chân thành đến các tập đoàn hàng đầu thế giới do các doanh nhân huyền thoại sáng lập, cám ơn gia tộc họ Lương, gia tộc họ Bạch,... - hậu duệ của cụ Lương Văn Can, cụ Bạch Thái Bưởi... đã nhiệt tâm giúp đỡ chúng tôi trong suốt quá trình “đi tìm Đạo Kinh doanh của Việt Nam và Thế giới”. Việc triển khai dự án này từ khâu nghiên cứu đến thể hiện thành sách trong một thời gian không dài, cùng những khó khăn trong quá trình đi tìm tư liệu lịch sử về các nhân vật, chắc hẳn bộ sách sẽ khó tránh khỏi những sai sót nhất định. Do vậy, chúng tôi rất mong nhận được sự thông cảm cũng như những góp ý chia sẻ của bạn đọc gần xa về bộ sách để lần tái bản tiếp theo được hoàn thiện hơn.
Chúng tôi, PACE và Nhà xuất bản Trẻ, xin trân trọng giới thiệu cùng bạn đọc bộ sách đầy tâm huyết này. Và chúng tôi cũng tin rằng, qua bộ sách này, bạn đọc sẽ có thêm kiến giải về “đạo kinh doanh”, để từ đó, tự mình đưa ra một định nghĩa cho nghề kinh doanh và tự mình khẳng định rằng, kinh doanh là kiếm tiền hay phụng sự xã hội!
Thay mặt Nhóm tác giả của bộ sách Giản Tư Trung - Người Sáng lập PACE Sài Gòn, Xuân Đinh Hợi, 2007
***
Bạn có còn tin trong cuộc sống vẫn có những huyền thoại?
Tôi mời bạn đọc lá thư này của một bé trai ở TP.HCM – một nơi cách xa nhân vật chính trong cuốn sách này hơn nửa vòng trái đất. Bé trai 16 tuổi, gửi cho người mẹ mà cậu gọi là “người dẫn đường vĩ đại” của mình.
Con sẽ sống, mẹ ơi!
Sinh ra, con đã mang trong người chứng bệnh hiểm nghèo. Khi cầm kết quả chẩn đoán của bác sĩ với hội chứng “xương thủy tinh”, tí nữa mẹ đã ngất xỉu.
Con chưa hiểu hết được cuộc chiến đấu dữ dội của mẹ để cho con được hòa nhập cuộc sống, được đi học, được vui chơi với mọi người. Với một đứa trẻ mang căn bệnh như con thì giữ được mạng sống đã là khó, vậy mà mẹ vẫn tin là con còn làm nên được nhiều điều tốt đẹp nữa, dẫu có lúc niềm tin của mẹ đã bị ông trời “phá đám”. Như năm trước (2005), chỉ còn ba tháng nữa là con thi tốt nghiệp cấp II, vậy mà chỉ sau một cú sượt chân, tất cả đã hóa thành ác mộng: xương đùi con vỡ vụn và bác sĩ đã nói: “Kiểu này thì chỉ bó cho liền chứ không còn cơ may đi lại nữa”.
Có lẽ niềm tin của mẹ cuối cùng rồi cũng được đền đáp. Trong một lần lướt web, con đã tình cờ phát hiện một loại biệt dược có thể giúp tình trạng bệnh của con khá hơn. Tin này làm “chấn động” cả nhà mình, giống như tìm thấy ánh sáng cuối đường hầm. Cả nhà tưng bừng hẳn lên...
Con thật sự rất lo lắng về khoản chi phí điều trị tiếp theo và số nợ của gia đình nữa, nhưng mẹ đã truyền cho con một niềm tin rằng con sẽ sống, sống để trả ơn ba mẹ, hòa nhập cộng đồng và để cảm ơn cuộc đời vì cuộc đời đã cho gia đình mình niềm tin, nghị lực lạ kỳ...
Đỗ Minh Hội
Đó là lá thư tràn ngập tình yêu và sự kỳ diệu của cuộc sống mà Đỗ Minh Hội, 16 tuổi, ở quận Hóc Môn, TP Hồ Chí Minh, gửi đăng trên báo Tuổi Trẻ
15.09.2006. Hôm sau, bạn đọc khắp nơi tìm đến chia sẻ với Hội.
Còn đây là thư của Hội viết cho chúng tôi, những người làm ra cuốn sách này, về điều kỳ diệu của câu chuyện:
Em dùng Google vì thấy trên ti-vi nói về những điều kỳ diệu từ trang web này. Em thử nhập từ
khóa “xương thủy tinh” và tìm ra thuốc biệt dược. Trong một thế giới rộng lớn như Internet thì có một người dẫn đường là cần thiết lắm. Google đã dẫn đường giúp em xác định mình cần những gì và tìm kiếm ở đâu.
Và em cũng xin cám ơn một người dẫn đường vĩ đại: Đó là mẹ em. Mẹ đã giúp em biết phân biệt cái gì tốt và không tốt để em không bị “nhiễm” khi vào Internet.
Minh Hội
Điều kỳ diệu vẫn còn đó trong cuộc đời này. Còn đây là kết quả của cuộc khảo sát do bệnh
viện Princess Alexandra ở Brisbane, bên nước Úc: Google tỏ ra khá hiệu quả vì có thể chỉ ra đúng
58% các ca bệnh khó. Một trong các tác giả của cuộc khảo sát này là bác sĩ Hangwi Tang cho biết các bác sĩ tìm đến Google vì họ không thể nhớ hết các triệu chứng của các căn bệnh trong khi chúng lại nằm đâu đó trên Internet. Theo kết quả được công bố vào tháng 11.2006 thì có 60% bác sĩ dùng Google để tham khảo chẩn bệnh. Dĩ nhiên các nhà khảo sát cũng khẳng định rằng không gì, kể cả Google, có thể thay thế được các bác sĩ. Chắc chắn chúng ta sẽ đồng ý như vậy nhưng rõ ràng Google có giá trị tham khảo rất lớn trong nhiều lĩnh vực, bao gồm cả những lĩnh vực rất chuyên khoa như y tế.
Nếu bạn là người làm ra cái máy tìm kiếm Google đó, bạn có vui không với những gì mà mình giúp ích cho người bạn nhỏ “xương thủy tinh”? Và đột nhiên bạn trở thành người giàu có của hành tinh từ cái máy chỉ giúp người đó, bạn nghĩ gì?
Cuốn sách này đi tìm câu trả lời cho những câu hỏi như vậy, nhằm cố gắng làm rõ một huyền thoại của đầu kỷ nguyên của chúng ta: Larry Page, một thanh niên người Mỹ – linh hồn của Google. Larry Page – người đã đưa ra ý tưởng để rồi khởi đầu cho Google – chưa bao giờ gặp bạn nhỏ Minh Hội, chắc chắn vậy rồi. Nhưng có lẽ họ đã gặp đâu đó trong một kiểu quan hệ mà chúng ta gọi là trách nhiệm với người khác. Thoạt đầu, chúng tôi muốn kể các bạn nghe về một kỳ quan trong thế giới kinh doanh nhưng rồi các nguồn tài liệu đưa chúng tôi đi xa khỏi dự định đó. Chỉ với góc nhìn kinh doanh, thật khó để chỉ ra một ranh giới rõ ràng trong con người của tỷ phú Larry Page. Có lẽ người thanh niên chưa bao giờ qua trường lớp kinh doanh này chỉ bắt đầu kinh doanh khi nhận ra trách nhiệm làm doanh nhân của mình. Trách nhiệm xuất hiện khi Page nhận thấy người khác đang tin cậy mình trong chính trò chơi mà mình bày ra. Trách nhiệm với người khác đối với Page bắt đầu đơn giản thôi. Chỉ có điều, trách nhiệm đó đôi khi thật mơ hồ vì người này cách người kia cả một địa cầu. Sự mơ hồ đó, thường chỉ trở nên rõ ràng khi nó trở thành trách nhiệm với tha nhân. Điều thú vị là Page đã xuất phát từ quan điểm nào và đã làm thế nào để triển khai trách nhiệm đó trên quy mô toàn cầu, với bàn tay trắng và với con đường chưa có dấu chân người đi trước? Và một thanh niên phải nhìn đời như thế nào mới cắm được một cột mốc quan trọng bậc nhất trong suốt lịch sử truyền thông và chia sẻ tri thức của con người, kể từ ngày con người biết lưu lại tri thức của mình trên vách hang động hàng vạn năm trước.
Tỷ phú Larry Page khi về thăm trường cũ, Đại học Michigan đã nói với sinh viên đàn em: “Tôi muốn nói với các kỹ sư Michigan rằng hãy cứu lấy thế giới của bạn bằng việc xây dựng ước mơ của bạn”. Vấn đề là xây dựng ước mơ chứ không chỉ là bản thân ước mơ đó.
Hồ sơ bản quyền Google có mã U.S. Patent 6.285.999, do Đại học Stanford đăng ký, và ghi tên Lawrence Page là nhà phát minh. Larrry Page chính là cha đẻ của huyền thoại Google theo nghĩa phát kiến đó. Cũng chính Page trong quá trình cùng hoàn thiện thuật toán với Brin đã sáng tạo ra hàng loạt giải pháp rất có giá trị sử dụng, giá trị xã hội cho phát minh.
Bây giờ, bạn có thể bắt đầu đọc cuốn sách và nếu bạn muốn, hãy google để bổ sung cho những gì bạn muốn biết thêm. Và biết đâu bạn sẽ bắt đầu một ước mơ riêng nào đó của mình. Bởi vì với ước mơ cho thế giới và nỗ lực 110% sức lực, một người trẻ tên là Larry Page ở châu Mỹ đã nối được Text Box: P
thông điệp hữu ích đến một bé trai ở Việt Nam bên kia bán cầu trong mối quan hệ tha nhân.
Nguyễn Ngọc Hoàng
Mời các bạn đón đọc
Larry Page Và Google - Sắp Xếp Lại Hệ Thống Thông Tin Toàn Cầu của tác giả
Albatross.
