Tóm tắt & Review (Đánh Giá) sách Ẩn Dụ Tri Nhận Trong Ca Từ Trịnh Công Sơn của tác giả TS. Nguyễn Bích Hạnh.
Hiện nay, ngôn ngữ học tri nhận với cách tiếp cận đa ngành, liên ngành các khoa học trong nghiên cứu đã trở thành tâm điểm của ngôn ngữ học hiện đại. Trong số các vấn đề mà ngôn ngữ học tri nhận quan tâm, có vấn đề về ẩn dụ tri nhận. Ở Việt Nam, trong bối cảnh những nghiên cứu theo hướng ngôn ngữ học tri nhận vẫn đang ở giai đoạn bắt đầu thì cuốn chuyên khảo này ít nhiều mang tính thời sự, có nhiều ý nghĩa về lí luận và thực tiễn.
Trong nền âm nhạc Việt Nam, Trịnh Công Sơn là một hiện tượng hiếm gặp. Là một nhạc sĩ tài danh, ông được công chúng mến mộ không chỉ trong nước mà phần nào vượt qua biên giới quốc gia dân tộc. Trong bối cảnh đời sống âm nhạc Việt ngày càng nở rộ với nhiều dòng nhạc như: nhạc giao hưởng, nhạc cổ điển, nhạc đồng quê, nhạc nhẹ, nhạc kịch, nhạc dân ca, nhạc dân gian đương đại, nhạc Rap, R&B, Jazz, Rock, Pop,… thì nhạc Trịnh Công Sơn tồn tại như một dòng nhạc độc lập, trở thành một hiện tượng độc nhất vô nhị trong lịch sử ca nhạc và ngay cả trong lĩnh vực văn học từ trước đến nay. Nhạc Trịnh Công Sơn tự mình tạo ra một ma lực đặc biệt cuốn hút, mê hoặc người nghe. Làm nên sức sống của nhạc Trịnh chính là ở phần ca từ, cái hay, cái lạ, cái đẹp của nhạc Trịnh chủ yếu ở phần lời chứ không hoàn toàn ở phần nhạc. Nhiều nhà nghiên cứu đã khẳng định rằng Trịnh Công Sơn ghép nhạc vào lời hơn là ghép lời vào nhạc, ngôn ngữ trong ca từ của ông vô cùng mới lạ, bằng cách mượn hình ảnh để cụ thể hóa những ý niệm trừu tượng. Việc tìm hiểu giá trị ca từ Trịnh Công Sơn đang là vấn đề được nhiều nhà nghiên cứu quan tâm, đặc biệt là soi chiếu ca từ dưới góc độ ngôn ngữ.
Đã có rất nhiều công trình sách, báo, bài viết cả trong và ngoài nước viết về cuộc đời và sự nghiệp âm nhạc của người nhạc sĩ tài hoa này. Nghiên cứu ca từ nhạc Trịnh dưới góc độ ngôn ngữ học bắt đầu được quan tâm từ mấy năm trở lại đây, nhưng các tác giả chủ yếu tiếp cận ngôn ngữ nhạc Trịnh theo quan điểm của ngôn ngữ học cấu trúc. Tiếp cận ngôn ngữ nhạc Trịnh dưới góc độ ngôn ngữ học tri nhận là địa hạt mới mẻ, có khả năng mang đến một cái nhìn đa chiều hơn về con người cũng như góp phần khai thác các giá trị trong các tác phẩm âm nhạc Trịnh Công Sơn, làm nổi bật triết lý nhân sinh sâu sắc của nhạc sĩ về con người và về cuộc đời.
Từ góc nhìn của ngôn ngữ học tri nhận, cụ thể là ẩn dụ tri nhận, chuyên khảo đã nghiên cứu, khảo sát cách sử dụng ngôn từ tiếng Việt trong ca từ của Trịnh Công Sơn, đi sâu khai thác và giải mã các mô hình ẩn dụ tri nhận trong khối liệu ca từ này, từ đó làm nổi bật tính sáng tạo, sự linh hoạt và tính triết lí thấm đẫm trong ca từ của ông, góp phần nghiên cứu toàn diện về các sáng tác của nhạc sĩ tài ba này.
Các kết quả nghiên cứu của chuyên khảo sẽ góp phần củng cố lí thuyết của ngôn ngữ học tri nhận, làm rõ thêm một số vấn đề lí thuyết về ẩn dụ thông qua ca từ của một trong những nhạc sĩ Việt Nam tài hoa nhất, với những bài hát có ca từ thuộc vào loại đẹp nhất, đã làm lay động và say mê nhiều thế hệ. Chuyên khảo sẽ góp phần thúc đẩy việc nghiên cứu khuynh hướng lý thuyết về ngôn ngữ học tri nhận ở Việt Nam, góp phần chứng minh ẩn dụ tri nhận không chỉ là hình thái tu từ của thi ca mà còn là vấn đề của tư duy, là một cơ chế cực kỳ quan trọng để con người nhận thức thế giới.
Chuyên khảo Ẩn dụ tri nhận trong ca từ Trịnh Công Sơn sẽ là một đóng góp cho Việt ngữ học một thí dụ điển hình về nghiên cứu ẩn dụ tri nhận trong ngôn ngữ nghệ thuật.
Xin trân trọng giới thiệu cuốn sách cùng độc giả!
Hà Nội, tháng 9 năm 2015
GS.TS. Võ Khánh Vinh
***
Tóm tắt
Cuốn sách Ẩn dụ tri nhận trong ca từ Trịnh Công Sơn của tác giả TS. Nguyễn Bích Hạnh là một công trình nghiên cứu về cách sử dụng ẩn dụ tri nhận trong ca từ của cố nhạc sĩ Trịnh Công Sơn. Cuốn sách gồm ba chương:
- Chương 1: Cơ sở lý luận về ẩn dụ tri nhận
- Chương 2: Ẩn dụ tri nhận trong ca từ Trịnh Công Sơn
- Chương 3: Kết luận
Đánh giá
Cuốn sách là một công trình nghiên cứu có giá trị, góp phần làm sáng tỏ cách sử dụng ngôn từ trong ca từ của Trịnh Công Sơn. Cuốn sách có những điểm mạnh sau:
- Cơ sở lý luận vững chắc: Cuốn sách đã trình bày một cách hệ thống và đầy đủ các vấn đề lý luận về ẩn dụ tri nhận, từ đó làm cơ sở cho việc phân tích ca từ Trịnh Công Sơn.
- Phương pháp nghiên cứu khoa học: Cuốn sách đã sử dụng phương pháp phân tích ngôn ngữ học tri nhận để phân tích ca từ Trịnh Công Sơn, từ đó làm nổi bật tính sáng tạo, sự linh hoạt và tính triết lí thấm đẫm trong ca từ của ông.
- Kết quả nghiên cứu có giá trị: Cuốn sách đã phát hiện ra nhiều mô hình ẩn dụ tri nhận mới trong ca từ Trịnh Công Sơn, từ đó góp phần làm phong phú thêm cho kho tàng tri thức về ngôn ngữ học tri nhận.
Tuy nhiên, cuốn sách cũng có một số hạn chế như:
- Có một số chỗ diễn đạt chưa rõ ràng: Cuốn sách sử dụng nhiều thuật ngữ chuyên ngành ngôn ngữ học tri nhận, vì vậy có một số chỗ diễn đạt chưa rõ ràng, khiến người đọc khó hiểu.
- Có một số chỗ thiếu sót trong phân tích: Cuốn sách đã phân tích một số ca khúc tiêu biểu của Trịnh Công Sơn, nhưng vẫn còn một số ca khúc chưa được phân tích, vì vậy chưa thể làm nổi bật hết tính sáng tạo và sự phong phú trong cách sử dụng ẩn dụ tri nhận của nhạc sĩ.
Nhìn chung, cuốn sách Ẩn dụ tri nhận trong ca từ Trịnh Công Sơn là một công trình nghiên cứu có giá trị, góp phần làm sáng tỏ cách sử dụng ngôn từ trong ca từ của Trịnh Công Sơn. Cuốn sách là tài liệu tham khảo hữu ích cho các nhà nghiên cứu, giảng dạy, và những người yêu thích âm nhạc Trịnh Công Sơn.
Một số ý kiến bổ sung
Ngoài những điểm mạnh và hạn chế đã nêu ở trên, cuốn sách Ẩn dụ tri nhận trong ca từ Trịnh Công Sơn còn có một số điểm cần bổ sung như:
- Cần mở rộng phạm vi nghiên cứu: Cuốn sách chỉ tập trung nghiên cứu ẩn dụ tri nhận trong ca từ Trịnh Công Sơn, vì vậy cần mở rộng phạm vi nghiên cứu để bao gồm cả các thể loại văn học khác, từ đó làm nổi bật tính phổ biến của ẩn dụ tri nhận trong ngôn ngữ nghệ thuật.
- Cần phân tích sâu hơn về các mô hình ẩn dụ tri nhận: Cuốn sách đã phát hiện ra nhiều mô hình ẩn dụ tri nhận mới trong ca từ Trịnh Công Sơn, nhưng vẫn cần phân tích sâu hơn về các mô hình này để làm rõ ý nghĩa và tác dụng của chúng trong việc thể hiện nội dung và cảm xúc của tác phẩm.
Hy vọng những ý kiến bổ sung trên sẽ giúp cuốn sách Ẩn dụ tri nhận trong ca từ Trịnh Công Sơn có giá trị hơn nữa.
Mời các bạn mượn đọc sách Ẩn Dụ Tri Nhận Trong Ca Từ Trịnh Công Sơn của tác giả TS. Nguyễn Bích Hạnh.
