Cái đẹp có thể an ủi hay náo loạn, có thể thiêng liêng hay trần tục. Nó có thể làm phấn chấn, lôi cuốn, tạo cảm hứng, hoặc ớn lạnh. Nó có thể tác động đến chúng ta theo vô số cách khác nhau. Nhưng nó chưa bao giờ bị nhìn nhận với sự thờ ơ: cái đẹp đòi hỏi phải được chú ý, nó nói trực tiếp với chúng ta bằng giọng nói thân tình. Nếu có người thờ ơ với cái đẹp, chắc chắn là vì họ không cảm nhận được nó.
Nhưng những phán xét về cái đẹp lại liên quan đến vấn đề sở thích, và sỗ thích dường như không có nền tảng hợp lý nào. Nếu vậy, làm thế nào chúng ta lý giải địa vị cao quý của cái đẹp trong cuộc sống, và tại sao chúng ta than thở trước thực tế - nếu quả tình đó là thực tế - rằng cái đẹp đang biến mất khỏi thế giới này? Và liệu có đúng như nhiều nhà văn và nghệ sĩ từ thời Baudelaire và Nietzsche đã gợi ý, cái đẹp và cái thiện có thể mỗi thứ đi một hưởng, đến mức một thứ có thể đẹp ngay trong sự trái đạo đức của nó?
Hơn nữa, bản chất của sỏ thích là khác biệt, vậy làm thế nào một chuẩn mực do sở thích của người này đặt ra có thể được sử dụng để phán xét về chuẩn mực của người khác? Chẳng hạn, làm sao chúng ta có thể cho rằng loại hình âm nhạc này là cao cấp hơn hoặc thấp cấp hơn loại hình âm nhạc khấc, trong khi những ý kiến so sánh chỉ phản ánh sỗ thích của người nếu ra chúng?
Thuyết tương đối quen thuộc ấy đã khiến một số người không quan tâm đến những phán xét về cái đẹp, cho rằng chúng thuần tuý “chủ quan”. Họ lập luận rằng không sở thích nào đáng bị phê bình, bởi phê bình một sở thích chỉ là ủng hộ một sở thích khác. Bởi vậy, không có gì để học hoặc dạy, có thể được xem là xứng đáng với cái tên “phê bình”. Thái độ này đã dẫn đến việc nghi ngờ nhiều môn học truyền thống của ngành nhân văn. Những nghiên cứu về nghệ thuật, âm nhạc, văn học và kiến trúc, khi được giải phóng khỏi những đánh giá thẩm mỹ, có vẻ thiếu đi sự neo đậu vững chắc vào truyền thông và kỹ năng - điều từng cho phép những tiền bối của chúng ta xem chúng như nội dung cốt lõi của giáo trình. Từ đây sinh ra “khủng hoảng trong lĩnh vực nhân văn”: liệu việc nghiên cứu sự kế thừa nghệ thuật và văn hoá có ý nghĩa gì khi những phán xét của nó về cái đẹp không dựa trên cơ sở hợp lý? Hoặc nếu chúng ta nghiên cứu nó, có nên giữ một tinh thần hoài nghi thông qua chất vấn những tuyên bố của nó về thẩm quyền khách quan, mổ xẻ vị thế siêu nghiệm của nó?
Giải thưởng Turner, được sáng lập để tưởng nhớ hoạ sĩ vĩ đại người Anh, mỗi năm lại được trao cho một loạt những thứ phù du hài hước. Đó chẳng phải bằng chứng cho thấy không có chuẩn mực nào, chỉ những gì đang thịnh hành mới quyết định thứ nào đoạt giải, thứ nào không, và sẽ vô nghĩa khi đi tìm những nguyên tắc khách quan về sở thích hoặc quan niệm của công chúng về cái đẹp? Nhiều người trả lòi “đúng” cho câu hỏi ấy, kết quả là họ chẳng thèm phê phán sỏ thích hay động cơ của những giám khảo chấm giải Turner.
Trong cuốn sách này, tôi đề xuất rằng những ý nghĩ hoài nghỉ như trên về cái đẹp là không hợp lý. Theo tôi, cái đẹp là một giá trị có thật và phổ quát, một giá trị được neo vào bản chất lý trí của chúng ta, và cảm nhận về cái đẹp có một vai trò không thê thiếu trong việc định hình thế giới loài người. Bởi vậy, cách tôi tiếp cận chủ đề không phải từ phương diện lịch sử, và tôi cũng không quan tâm đưa ra một giải thích tâm lý, càng không quan tâm đến giải thích tiêh hoá về sự cảm nhận cái đẹp. Cách tiếp cận của tôi là triết học, và những tư liệu chính được tôi sử dụng là những tác phẩm của các triết gia. Ý nghĩa của cuốn sách này là lập luận mà nó phát triển, với mục đích giới thiệu một câu hỏi triết học và khuyến khích bạn, độc giả, tìm câu trả lời cho nó.
Một số phần của cuốn sách đã được khởi viết ỏ những hoàn cảnh khác, và tôi biết ơn biên tập viên của các tạp chí British Journal of Aesthetics, Times Literary Supplement, Philosophy và City Journal vì cho phép tái sử dụng những tư liệu đã xuất hiện trên các trang viết của họ. Tôi cũng biết ơn Christian Brugger, Malcolm Budd, Bob Grant, John Hyman, Anthony O’Hear và David Wiggins vì những bình luận hữu ích cho các bản thảo trước. Họ đã giúp tôi tránh được rất nhiều lỗi, và tôi xin lượng thứ cho những lỗi còn sót lại - chúng là lỗi của tôi.
R.S.
Sperryville, Virginia
Tháng 5/2008
Cuốn sách "Dẫn Luận Về Cái Đẹp" của Roger Scruton là một cuộc phiêu lưu triết học vào thế giới phức tạp của cái đẹp. Tác giả khám phá sự đa dạng và sâu sắc của cảm nhận về cái đẹp, từ sự an ủi đến sự náo loạn, từ sự thiêng liêng đến sự trần tục. Cuốn sách đặt ra câu hỏi về ý nghĩa và giá trị của cái đẹp trong cuộc sống, và đề cập đến vấn đề của sự thay đổi và tranh cãi về cái đẹp.
Scruton không chỉ quan tâm đến các vấn đề triết học về cái đẹp mà còn đề cập đến các vấn đề thực tiễn, như sự khác biệt trong sở thích và tiêu chuẩn cá nhân về cái đẹp. Ông cũng phê phán những quan điểm cho rằng sở thích về cái đẹp là hoàn toàn chủ quan và không thể chứng minh được.
Cuốn sách này không chỉ là một cuộc trò chuyện triết học mà còn là một lời kêu gọi để chúng ta xem xét lại cách tiếp cận của mình đối với cái đẹp trong cuộc sống hàng ngày. Scruton cho rằng cái đẹp không chỉ là một khái niệm chủ quan mà còn là một giá trị vĩ đại và phổ quát, có ảnh hưởng sâu sắc đến cuộc sống con người.
Cuốn sách đã nhận được nhiều đánh giá tích cực về cách trình bày súc tích và sâu sắc của tác giả. Điều này giúp độc giả dễ dàng tiếp cận với một chủ đề phức tạp nhưng rất quan trọng như cái đẹp. Cuốn sách không chỉ dành cho những người quan tâm đến triết học mà còn dành cho mọi người muốn hiểu sâu hơn về giá trị và ý nghĩa của cái đẹp trong cuộc sống.
Cuốn sách "Dẫn Luận Về Cái Đẹp" của Roger Scruton là một tác phẩm triết học sâu sắc về ý nghĩa và giá trị của cái đẹp trong cuộc sống con người. Scruton khám phá các khía cạnh đa dạng của cái đẹp, từ sự an ủi đến sự náo loạn, từ sự thiêng liêng đến sự trần tục, và khẳng định rằng cái đẹp không chỉ là một khái niệm chủ quan mà còn là một giá trị vĩ đại và phổ quát, có ảnh hưởng sâu sắc đến cuộc sống của chúng ta.
Scruton cũng đặt ra những câu hỏi quan trọng về sở thích và tiêu chuẩn cá nhân về cái đẹp, và phê phán những quan điểm cho rằng sở thích về cái đẹp là hoàn toàn chủ quan và không thể chứng minh được. Ông nhấn mạnh rằng sự cảm nhận về cái đẹp không chỉ là một trải nghiệm cá nhân mà còn là một phần quan trọng của bản chất con người.
Cuốn sách không chỉ là một cuộc trò chuyện triết học mà còn là một lời kêu gọi để chúng ta suy ngẫm về cách tiếp cận của mình đối với cái đẹp trong cuộc sống hàng ngày. Scruton cho rằng việc hiểu và đánh giá cái đẹp không chỉ giúp chúng ta thấu hiểu vẻ đẹp của thế giới mà còn giúp chúng ta trở thành những con người tốt hơn.
Với cách viết súc tích và sâu sắc, Scruton đã tạo ra một tác phẩm không chỉ dành cho những người quan tâm đến triết học mà còn dành cho mọi người muốn hiểu rõ hơn về giá trị và ý nghĩa của cái đẹp trong cuộc sống. Cuốn sách được đánh giá cao về khả năng truyền đạt thông điệp phức tạp một cách dễ hiểu và sâu sắc.
