Cầm khúc theo phong cách thời Ngụy Tấn, vừa linh hoạt kỳ ảo, vừa tươi sáng, lại có vài phần ai oán, giống như mưa nhỏ bên ngoài khung cửa sổ mùa đông, trong vắt mà giá lạnh, bay thẳng đến trước cửa sổ, rơi xuống trái tim mềm mại.
Ngày mưa như thế, nên tránh xa hành khách, đóng cửa thanh tu, cũng không cần có người thấu tỏ tâm sự. Một mình ngồi trong căn phòng yên tĩnh, đốt lò hương, pha ấm trà, xóa bớt tạp niệm.
Kinh Duy Ma Cật viết rằng: "Hết thảy các pháp đều sinh diệt không ngừng, như huyễn như điện, các pháp chẳng chờ nhau, cũng không ngừng nghỉ dù chỉ một ý niệm; các pháp đều là vọng thấy, như chiêm bao, như ánh lửa, như trăng dưới nước, như bóng trong gương, do vọng tưởng mà sinh ra."
Đức Phật chỉ dạy con người ta buông bỏ, không nảy sinh vọng tưởng và chấp niệm. Mà ngài không biết, phiền não trên thế gian vừa khéo lại giống như màn mưa dày đặc của Giang Nam, tí tách rơi không ngớt. Phải có bao nhiêu tu vi, mới có thể không quan trọng thành bại, kiếp số, hủy diệt, coi nhẹ vinh nhục buồn vui. Những lời lẽ phóng khoáng ấy, những ngôn từ trống rỗng ấy, chẳng qua là đã kinh qua dâu bể, mới chuyển thành tâm ý nguội lạnh, cũng chẳng cần phải ngưỡng mộ.
Tôi đọc Đường thi cảm thấy khoáng đạt, nhàn nhã, đọc Tống từ cảm thấy thanh tân bay bổng, thấy chúng sinh trên đời mỗi người một phong thái riêng. Sự tuyệt diệu của thơ từ giống như âm thanh của ti trúc, lại giống như núi cao sông dài, ôn nhuận trôi chảy, có cái tư thế hào sảng, khiến cho con người và cõi đời lãng quên nhau. Cỏ cây gạch ngói cũng là ngôn từ, đình gác mái hiên cũng thấy vần điệu.
Ngẫm ra hết thảy những thứ này đều vì có tình, giống như xem một vở kịch, vốn là chuyện tiêu khiển lúc trà dư tửu hậu, nhưng người dưới sân khấu xem quá nhập tâm, nên ai nấy đều rơi lệ. Song chuyện đời tình người lại bạc bẽo, mỏng mảnh như hạt bụi, lướt qua nhau rồi là không để lại dấu vết. Họ thà thực sự cảm động trong câu chuyện của người khác, còn hơn là sống một cách đầy hư ảo trong năm tháng của chính mình.
Trong kinh Phật có nói duyên khởi duyên diệt, làm hoang phế cả tình ý, khiến con người không tranh không cầu. Trong thơ từ nói bạc đầu chẳng rời xa, thay đổi tâm tính, khiến con người có thể sống mà cũng có thể chết. Rất nhiều câu từ như thế, tuy viết sơ lược, nhưng rốt cuộc qua trăm ngàn trắc trở, thì lại như sương mù dày đặc, mãi chẳng tan đi.
Đọc lại văn viết năm nào, giống như mầm lan còn chưa hé nơi góc tường, tựa như nhụy mai muốn bung bên cửa sài. Thanh sơ như thế, chưa từng nếm vị đời gió bụi nhưng trước sau luôn giữ một nét mới mẻ. Nhìn từ xa rất đẹp, lại gần ngắm thì thấy có dấu vết đẽo gọt, không đủ trong vắt đơn thuần tinh khiết.
Sau này, tôi mới học được cách lược bỏ phức tạp giữ lại giản đơn, bỏ đậm giữ nhạt. Biết sự đời sông núi, chẳng cần vật nào cũng phải nghiêm chỉnh, cũng khó mà có được chân thiện mỹ. Hoa nở chẳng thể nào ngắm hết, văn chương không thể giãi bày hết, mà tình ý cũng chẳng thể nào dùng cạn. Ngày tháng sông xa núi dài, nắng mưa đan xen, sướng khổ cùng nhau. Nếu như gặp người có duyên, tiều phu cũng có thể làm bạn, thôn phụ cũng có thể kết giao, không cần cố ý sắp đặt nhưng lại được tự nhiên, thanh nhàn vui thú.
Tiếng đàn réo rắt, từng tiếng tựa như đang rung lên những tiếng lòng. Mấy ngàn năm trước, Bá Nha gảy đàn, khúc đàn đó hẳn là đã chạm tới cõi lòng của Chung Tử Kỳ, vì thế mới có tích Cao sơn lưu thủy tìm tri âm đáng quý. Còn sự tuyệt diệu của văn chương, cũng giống như tiếng đàn, đều là một đoạn tâm sự mấy quãng phong cảnh, đợi khi tương phùng đối đãi như thể đã quen nhau.
Liễu Vĩnh có từ rằng: "Sống phong lưu, sướng nhất đời. Thanh xuân trong khoảnh khắc. Thà đổi công danh, (lấy) rượu nhạt hát ca." Từ của ông quý ở tình cảm chân thật, diệu ở sự phóng khoáng đằng sau nỗi chán nản. Công danh phú quý trên đời cho dù có tốt đến đâu, cũng chỉ là làn khói trôi, bạn cố giữ nó tức là đã thất bại rồi. Có lẽ, đời người phải bước ra từ nơi chìm nổi thăng trầm, mới có thể thực sự tỉnh ngộ, ung dung buông bỏ.
Người ta đều nói người viết có tình, độc giả có tâm. Những người khác nhau, sẽ có sự từng trải khác nhau, cho dù đọc văn chương giống nhau, cũng có cảm xúc khác nhau. Có những người, một hai câu là có thể đọc thấm vào tận đáy lòng; có những người, ngàn vạn câu từ cũng không làm trái tim rung động nổi.
Có thể, tôi của khi ấy vừa khéo lại tâm ý tương thông với bạn của lúc này. Có thể, bạn của lúc này lại thật trùng hợp tâm hồn thấu hiểu lẫn nhau với tôi của khi ấy. Có thể, tôi và bạn duyên sâu, được cùng ngắm hoa nở hoa tàn. Có thể, tôi và bạn duyên mỏng, một đời này chẳng có bất kỳ điểm chung nào.
Mọi chuyện trên nhân gian đều có cơ duyên. Tôi nguyện một đời thanh nhàn an ổn, dưới bóng gió rèm châu viết vài hàng văn chương gửi gắm tâm sự, trước sảnh nhà nơi hành lang đun một bình nhàn trà đợi khách đến, không làm tổn thương sinh linh, cũng không vấn vương tình cảm, bất luận trời nắng hay mưa, đều có chung một tâm cảnh, trong buồn vẫn có vui, lúc ly tan vẫn còn có tụ hội.
Hiện giờ thứ tôi đang có chính là cuộc sống thanh nhàn, vẫn còn có âu lo nhưng tôi không bận tâm, chẳng qua là những ngày tháng bình thường, chân thực tức là an lành. Đời này, điều tôi sợ nhất là phiêu dạt giống như chim én xuân đến thu đi, hành tung khó định. Chỉ mong cõi đời an ổn, ngày tháng nhàn tĩnh, mặc kệ thế giới bên ngoài gió mây biến ảo, cuối cùng sẽ già đi cùng trời đất.
Sống nên mơ hồ, như thế mới không có đau buồn và tiếc nuối. Việc lớn trong thiên hạ, nhân vật phong lưu, và cả sự đổi thay của vương triều, có cái nào không trôi qua một cách mơ hồ đâu? Đến cả thời tiết ngày tháng, sông núi cỏ cây, cũng chẳng cần ân oán phân minh. Mơ hồ khiến người ta lại có một loại sáng tỏ khoáng đạt, phàm chuyện gì cũng không muốn tranh giành nữa, mặc năm tháng trôi chảy vẫn yên tĩnh, an định chẳng kinh sợ.
Năm tháng như nước chảy, làm sao có thể luôn là tháng Ba hoa đào nở, thiều quang tột cùng? Mấy phen trèo đèo lội suối, tôi của hiện giờ đã là hoa sen chớm nở đầu mùa hạ, hoặc là cỏ lan buổi thu trong, tâm sự đương nhiên khác với trước kia. May mắn thay, từ đầu tới cuối tôi chưa từng có những năm tháng phong hoa tuyệt đại, mà vẫn chỉ là một người bình đạm khiêm nhường.
Một người phụ nữ đoan trang, dịu dàng, thông đạt, xinh đẹp và thanh khiết, lại càng khiến người ta vừa kính trọng vừa yêu mến. Tôi mong văn chương của mình giữa chốn phàm trần cũng có được sự giác ngộ đơn giản, không hoài cảm quá nhiều nóng lạnh của thế thái nhân tình. Nguyện cho người như hoa cỏ, bất luận thân ở hoàn cảnh nào, đều không sầu đau ai oán. Cõi đời không phải kinh qua mấy lần sóng gió, ngày tháng tầm thường, sau cùng sẽ chất phác, thanh đạm, không chướng ngại, chẳng sầu lo.
Nhân sinh đắc ý, lúc đỉnh cao thứ mong đợi nhất vẫn là cuộc đời được thanh tĩnh an ổn. Nhớ năm xưa, mẹ tôi cũng là một giai nhân, non xanh nước biếc giữa làng quê đều chẳng xinh đẹp thanh tao bằng mẹ; đến nay lại úa tàn khô héo giống như một cây cỏ, lại chẳng ngăn nổi sự hao gầy giống như tia nắng chiều dưới gió Tây.
Ngắm hết phong cảnh nhân gian, chẳng biết quang âm đáng giá bao nhiêu, đến giờ lại hiểu được phải trân trọng. Công danh phú quý trên cõi đời, cho dù có được rồi cũng có một ngày sẽ phải trả lại hết, chẳng thà bớt hao phí một chút tâm sức thì hơn. Bất kể trải qua bao nhiêu biến động loạn lạc thì văn chương dưới ngòi bút tôi, cùng với sông núi thế sự, trước sau vẫn như ánh xuân sau tuyết, giản dị tinh khôi an lành, tịch mịch tĩnh lặng.
Bóng nắng rải rác, khói trà vương vấn, chính là nét sinh động cuốn hút của núi sông cỏ cây. Tôi ngồi dưới song nhàn, đọc văn chương thơ từ xưa, cúi đầu mỉm cười, vài phần thanh tân đẹp đẽ, vô cùng yên lành.
Bạch Lạc Mai
***
Bạch Lạc Mai tên thật là Tư Trí Tuệ, sống ở Giang Nam, đơn giản tự chủ, tâm như lan thảo, văn chương thanh đạm.Cẩm Phong đã xuất bản:
.jpg)
