Truyền thuyết là một thể loại văn học dân gian, ra đời sau truyện thần thoại, thường có yếu tố tưởng tượng kì ảo, các nhân vật, sự kiện đều liên quan đến lịch sử, là những truyện truyền miệng kể lại truyện tích các nhân vật lịch sử hoặc giải thích nguồn gốc các phong cảnh địa phương theo quan niệm của nhân dân, biện pháp nghệ thuật phổ biến của nó là khoa trương, phóng đại, đồng thời nó cũng sử dụng yếu tố hư ảo, thần kỳ như cổ tích và thần thoại.
Dựa theo nội dung truyền thuyết Việt Nam có thể chia theo các thời kì sau:
- Họ Hồng Bàng và thời kỳ Văn Lang: mang tính chất sử thi, phản ánh không khí anh hùng ca thời Hùng Vương dựng nước và trình độ khá văn minh của người Văn Lang. Các truyền thuyết tiêu biểu của thời kỳ này là Lạc Long Quân-Âu Cơ, Sơn Tinh-Thủy Tinh, Thánh Gióng, Thánh Hùng Linh Công, Hùng Vương thứ sáu, Hùng Vương thứ mười tám...
- Thời kỳ Âu Lạc và Bắc thuộc: Nước Âu Lạc của An Dương Vương tồn tại khoảng 50 năm (257 TCN-208 TCN). Thời kỳ Bắc thuộc hơn 10 thế kỷ (207 TCN-938) là thời kỳ bị xâm lược và chiến đấu giành độc lập của dân tộc Việt Nam. Truyền thuyết tiêu biểu của thời Âu Lạc là truyện An Dương Vương, kết cấu gồm hai phần: phần đầu là lịch sử chiến thắng, phần sau là lịch sử chiến bại. Các truyền thuyết phản ánh các cuộc vũ trang khởi nghĩa chống xâm lược thời kỳ Bắc thuộc là Hai Bà Trưng, Bà Triệu, Lý Bí...
- Thời kỳ phong kiến tự chủ: Từ thế kỉ X đến thế kỉ XV, giai cấp phong kiến Việt Nam xây dựng một quốc gia thống nhất, củng cố nền độc lập dân tộc. Từ thế kỉ XVI đến thế kỉ XIX là sự suy sụp của các triều đại phong kiến. Các truyền thuyết của thời kỳ nầy gồm các nhóm sau đây:
- Anh hùng chống ngoại xâm: Yết Kiêu, Trần Hưng Đạo, Nguyễn Trãi...
- Danh nhân văn hóa: Chu Văn An, Trạng Trình...
- Lịch sử địa danh: Sự tích Hồ Gươm, Sự tích núi Ngũ Hành...
- Anh hùng nông dân: Chàng Lía, Quận He, Ba Vành...
- Anh hùng nông dân không có yếu tố thần kỳ: Hầu Tạo, Chàng Lía, Lê Văn Khôi...
***
Truyền Thuyết Việt Nam gồm có:
- Bát Nàn Công Chúa
- Bà Chúa Ngọc
- Bình Khôi Công Chúa
- Bố Cái Đại Vương Phùng Hưng
- Đại thánh Từ Đạo Hạnh
- Đền Cờn
- Đức Thánh Tản Viên
- Đức Thánh Gióng
- Đô Thống Thượng Tướng Lê Phụng Hiểu
- Mẫu Thoải
- Gia Thông Đại Vương Lý Phục Man
- Hai Bà Trưng
- Hắc Đế Mai Thúc Loan
- Khâu Ni Công Chúa
- Lệ Hải Bà Vương Triệu Thị Trinh
- Lý Ông Trọng
- Mẫu Thượng Ngàn
- Ngọc Trai, Giếng Nước
- Ngọc Phượng Công Chúa
- Ngọc Quang Công Chúa
- Nhị Vị Tướng Quân Trương Hống, Trương Hát
- Thánh Mẫu Liễu Hạnh
- Từ Thức
- Trầu Cau
- Thần Tô Lịch
- Quả Dưa Hấu
- Rắn Báo Oán
- Bà Chúa Bầu
- Tháp Báo Ân
- Thần Núi Đồng Cổ
- Thổ Thần Nước Nam
- Thiều Hoa Công Chúa
- Thái Tổ Lý Công Uẩn
- Phật Mẫu Man Nương
- Thiếu Phụ Nam Xương
- Thiền Sư Huyền Quang
- Xuân Nương Công Chúa
- Trạng Nguyên Giáp Hải
- Thần Chính Khí Long Đỗ
- Uy Minh Vương Lý Nhật Quang
- Việt Quốc Công Thái Úy Lý Thường Kiệt
- Tiền, Hậu Lý Nam Đế Và Triệu Việt Vương
- Trường Tân Nhị Vị Tướng Quân Lê Thạch, Hà Anh
Mời các bạn đón đọc
Truyền Thuyết Việt Nam.
